menu
Voorstellingen
Prikkel
2023 / 2024

Een zintuiglijke tentoonstelling over neurodiversiteit en prikkelverwerking

Als ons brein alle dagelijkse prikkels zou doorlaten, wordt het chaos in ons hoofd. En ook in ons lijf! Maar hoe verwerken je brein en lichaam alles wat er binnenkomt? En hoe kunnen wij ons verplaatsen in iemand bij wie prikkelverwerking anders werkt dan bij onszelf? Bijvoorbeeld door voorwaarden te creëren waardoor we prikkels anders kunnen ervaren?

 

Schweigman& nam het initiatief voor het langlopende project Prikkel, omdat we de noodzaak voelden om dit – voor veel mensen – zeer persoonlijke, maar ook urgente maatschappelijke thema meer aandacht te geven. Prikkelverwerking is voor veel mensen iets waar ze op dagelijkse basis mee worstelen. Ook onze samenleving als geheel staat onder druk. Steeds meer mensen voelen zich opgejaagd en worden geleefd door impulsen van buitenaf. We nemen nauwelijks nog tijd om stil te staan bij de signalen van ons lichaam en raken verwijderd van onszelf en van elkaar. Het zorgt voor uiteenlopende klachten, waarbij overspanning en burn-out steeds vaker op de loer liggen. Deze waarneming leidde tot de vraag: “Zijn we collectief overprikkeld en wat kunnen we over prikkelverwerking leren van neurodivergente mensen?”

De kunstenaars en wetenschappers die in residentie bij Buitenplaats Doornburgh nieuw werk maakten voor de tentoonstelling Prikkel zijn: Johannes Bellinkx, Margriet van BreevoortRoos van Geffen, Silvana Hurtado-DianderasVinny Jones, Anouk Keizer, Molly Palmer,
Boukje Schweigman, Deanne Spek, Shertise Solano en Odile van Stuijvenberg.

Met dit project – waarin we domeinoverschrijdend en vanuit een samenhang van perspectieven samenwerkten met Buitenplaats Doornburgh, de HKU en het UMCU – willen we meer kenbaarheid geven aan het onderwerp prikkelverwerking. Meer begrip creëren voor onszelf en voor de ander. Om vanuit respect, nieuwsgierigheid, tolerantie en herkenning met elkaar om te kunnen gaan.


Schweigman& zal de komende jaren doorgaan met het bieden van ervaringen die een ander perspectief geven op het eigen lichaam en prikkelverwerking bij jezelf en de ander. Je komt ons tegen op festivals en verschillende buitenlocaties. Volg onze reis langs de zintuigen op de social media en de website.

Tentoonstelling Prikkel: een terugblik

Voor de tentoonstelling Prikkel gingen elf kunstenaars en wetenschappers in residentie op Doornburgh aan de slag met vragen als: “Waarom kampen zoveel mensen met burn-outklachten?”, “Hoe worden prikkels verwerkt door ons brein en ons lichaam?” en “Wat kunnen wij hierover leren van neurodivergente mensen, met bijvoorbeeld autisme of AD(H)D?”. De uitkomsten waren terug te vinden in deze zintuiglijke tentoonstelling – vol kunstwerken, video- en lichtinstallaties en een interactief lab – die oproept tot meer aandacht en ruimte voor neurodiversiteit in al haar vormen.

In de route die je als bezoeker aflegde komen alle zintuigen aan bod. De vijf zintuigen waar we mee bekend zijn: horen, zien, voelen, ruiken en proeven, maar ook de drie waarover we vaak minder weten, maar die juist heel bepalend zijn voor onze waarneming en de manier waarop we prikkels verwerken: de interne zintuigen.

De kunstenaars en wetenschappers die in de tentoonstelling vertegenwoordigd zijn, delen dezelfde fascinatie voor het thema. Zij bieden je een nieuw perspectief op prikkels, in al hun facetten. De tentoonstelling geeft je uiteenlopende ervaringen in verschillende kunstwerken en immersieve installaties. Onderdeel van de tentoonstelling is een interactief lab, waar je wordt uitgenodigd om zelf aan de slag te gaan en te experimenteren.

 

Je kan nog steeds een Prikkel-worshop (voor je leerlingen) boeken

Kijk hier voor meer informatie

Boukje over Prikkel

“Aanvankelijk was de aanleiding om me te verdiepen in de thematiek van Prikkel de prikkelverwerking van mijn oudste dochter die worstelt met een sensorische integratiestoornis. Het was mij duidelijk dat zij de wereld totaal anders beleeft dan ikzelf en ik wist niet altijd om te gaan met haar onverstaanbare gedrag. Pas bij het lezen van het boek met de toepasselijke titel Uit de pas van ergotherapeut Carol Stock Kranzowitz kreeg ik de eerste handvatten om haar beter te gaan begrijpen.

Later wist Anneke Groot, schrijfster van het boek Neurospeciale kinderen begrijpen en begeleiden, mij duidelijk te maken dat veel gedragsproblemen eigenlijk zeer geavanceerde prikkelregulaties zijn, noodzakelijk voor het kind zelf. Er zijn veel overeenkomsten met de problemen die mensen kunnen ervaren binnen het autisme spectrum, bij AD(H)D of zelfs bij dyslexie als het gaat om prikkelverwerking. Ik vroeg me al langer af hoe we toch al die labels, die nu aan de orde van de dag zijn, moeten interpreteren en ook of we vandaag de dag eigenlijk niet collectief overprikkeld zijn gezien de hoeveelheid burn-outs.

 

Het onderwerp prikkelverwerking is voor heel veel mensen iets persoonlijks waar ze dagelijks mee worstelen, maar bovenal is het een maatschappelijke kwestie. Hoe langer ik me erin verdiep hoe alles-omvattender het onderwerp blijkt te zijn. En eigenlijk raakt het ook heel direct aan mijn werkwijze binnen de kunst die altijd een fenomenologische insteek heeft; die altijd begint vanuit het lichaam, de zintuigen, het spel met de waarneming.

Ik vind het van grote waarde dat alle partners zich hebben aangesloten bij het onderzoek naar wat prikkelverwerking nu eigenlijk behelst op zowel lichamelijk als maatschappelijk als filosofisch niveau. De meerwaarde van domeinoverschrijdend samenwerken heeft zich hierin getoond. We zijn trots op de tentoonstelling die u vanaf 6 oktober kunt bezoeken.”

 

 

Verdiepende programma’s

Rondom de tentoonstelling boden we je een scala aan programma’s en activiteiten aan die je ervaring bij de tentoonstelling kunnen verrijken of je toegang bieden om meer te weten te komen over prikkelverwerking en neurodiversiteit. Er vonden acht edities van de semi-interactieve lezingenreeks Prikkeltalks plaats, je kon je aansluiten bij een Walk & Talk, waarbij een kunstenaar je rondleidt door de tentoonstelling of kon je je aanmelden voor een Prikkelworkshop. Voor bezoekers met een prikkelovergevoeligheid, waren er prikkelarme bezoekuren.

Weten welk prikkeltype jij bent? Of op zoek naar meer informatie over prikkelverwerking?

Lees hier meer

Prikkeltalks

Rondom de tentoonstelling organiserden we op Buitenplaats Doornburgh en in samenwerking met onze partners Prikkeltalks; een serie semi-interactieve lezingen, waarbij we steeds vanuit een andere invalshoek inzoomen op prikkelverwerking.

 

De Prikkeltalk van 8 december had het onderwerp:

Jongeren over prikkel(d)

Jongeren, prikkels, overprikkeld. Schoolverlaters, burn-outs, labels en diagnoses. Smartphones en social media. Het gesprek over jongeren en prikkels hoor je overal terug. Op de radio, het journaal, in podcasts, gesprekken tussen ouders onderling en collega’s op werk. De cijfers van het CBS liegen er dan ook niet om: het gaat bergafwaarts met de mentale gezondheid van jongeren.* Maar wat is daar nou precies de oorzaak van? Er wordt veel óver jongeren gezegd en geschreven als het aankomt op hun ervaring en mentale gezondheid. Maar wat zeggen jongeren hier zelf eigenlijk over?

In Prikkeltalk VII krijgen jongeren het woord om te vertellen hoe zij hun dagelijkse leven ervaren. In een panelgesprek met een aantal jongeren van verschillende scholen bespreken we hoe het volgens hen zit met de hoeveelheid en soorten prikkels die er dagelijks binnenkomen. Kunnen we iets leren van de strategieën die zij zelf hebben ontwikkeld om hiermee om te gaan?

Te gast is pedagoog, auteur van de ‘Wiebelen en friemelen’-reeks en bedenker van de prikkeltypes, die wij gebruiken in onze Prikkeltypestest Monique Thoonsen. Vanuit haar bedrijf 7 Zintuigen geeft zij voorlichting en cursussen over de oplossingen die er zijn wanneer de zintuiglijke prikkelverwerking niet goed verloopt. Monique schuift aan om de theorie en de praktijk met elkaar te verbinden.

Om dieper te duiken in de belevingswereld van neurodiverse jongeren, spelen toneelschrijver, theatermaker en muzikant Guiot Duermeijer en muzikant en klankontwerper Wouter van Veldhoven de korte muzikale monoloog Uit Fase.

De Prikkelpodcast

Prikkelverwerking is een fenomeen waar iedereen voortdurend mee te maken heeft. De manier waarop je brein en lichaam prikkels verwerken verschilt per persoon en zelfs per zintuig. In deze podcast gaan we in gesprek met neurodiverse ervaringsdeskundigen en professionals die de praktijk verbinden met de theorie. Verwacht openhartige gesprekken en kom meer te weten over hoe de verschillende belevingswerelden al dan niet invloed hebben op ons gedrag, gemoed en het dagelijks leven.

Aflevering # – Boukje & Bas
In deze podcast-aflevering gaat artistiek leider van theatergezelschap Schweigman&, Boukje Schweigman, in gesprek met haar partner Bas. Bas is tekenaar en denkt heel visueel. Voortdurend ziet hij beelden voor zich. Bas en Boukje gaan in gesprek over dyslexie,  dyspraxie, frustraties in de yogales, de acht zintuigen en het woord ‘vrijdag’.


Aflevering #2 – Anemone & Elin
In deze podcast-aflevering hoor je artistiek coördinator & educatiemaker bij Schweigman& Anemone Oostvriesland, in gesprek met Elin. Elin zit in het vierde jaar van de middelbare school en wil hierna waarschijnlijk filosofie studeren. Je luistert naar een gesprek over altijd alert zijn, verschillende prikkelverwerkingstypes, kleurenblindheid, wel of geen honger voelen en overprikkeldheid op school.


Aflevering #3 – Boukje & Niki
In deze podcast-aflevering gaat artistiek leider van theatergezelschap Schweigman&, Boukje Schweigman, in gesprek met Niki. Niki is oprichter van Monobanda, een studio die zich bezighoudt met interactie en spel door het gebruik van onder andere virtual reality. Boukje en Niki hebben het over ADHD, coping mechanisms, jezelf verdrinken in impulsen en prikkels en gamen.


Aflevering #4 – Stefan van der Stigchel
In aflevering #4 van De Prikkelpodcast zoomen we even uit, om vervolgens de theorie rondom prikkelverwerking in te duiken en te focussen op de vraag: “Wat is aandacht?”. In deze aflevering luister je naar Stefan van der Stigchel. Hij is experimenteel psycholoog en hoogleraar cognitieve psychologie aan de Universiteit van Utrecht. In deze aflevering hoor je een live-opname van de Prikkel Talk, waarin Stefan meer vertelde over wat aandacht is, hoe aandacht werkt en waar onze aandacht steeds naartoe getrokken wordt.


Aflevering #5 – Mark Mieras
In deze aflevering van De Prikkelpodcast luister je naar Mark Mieras. Hij is wetenschapsjournalist, gefascineerd door het brein en natuurkundige gespecialiseerd in hersenontwikkeling. In deze opname van de Prikkel Talk waar Mark te gast was  vertelt hij over hoe ons brein omgaat met prikkels en hoe plezier en de natuur ingaan – of alleen al veel groen om je heen hebben – daarbij kunnen helpen.


Aflevering #6 – Mark Mieras & Stefan van der Stigchel – Prikkeltalk (Live)
In aflevering #4 en #5 van De Prikkelpodcast luisterde je naar live-opnames van de Prikkeltalk met Stefan van der Stigchel en Mark Mieras. In aflevering #6 stellen wij en de aanwezige bezoekers deze twee experts op het gebied van aandacht en hersenontwikkeling vragen over de veelgehoorde stelling: “We zijn collectief overprikkeld”. Zijn er nu meer prikkels te verwerken dan vroeger? Of zit die overprikkeling in de mate waarin de prikkels onze aandacht vragen? En hoe zit het eigenlijk met interne onderprikkeling? Zorgt dat niet juist voor dat gevoel van externe overprikkeling? Kom erachter in De Prikkelpodcast!

 

Aflevering #7 – Monique Thoonsen – Prikkeltalk (Live)
In deze aflevering luister je naar Monique Thoonsen. Als fysiotherapeut en pedagoog adviseerde en begeleidde zij vanuit haar bedrijf 7 Zintuigen honderden kinderen, volwassenen, ouders en ook leerkrachten als er sprake was van ‘lastig gedrag’ dat veroorzaakt werd door een afwijkende zintuiglijke prikkelverwerking. Zij is schrijver van de “Wiebelen en Friemelen”-reeks en bedenker van de prikkeltypes die wij gebruiken in onze prikkeltypetest. In haar talk vertelt ze over Apen, Hazen, Katten en Beren, over onder- en overprikkeld zijn en over wat je kan doen om dit te reguleren en je beter te voelen.

 

Aflevering # 8: Elise en Rens
In deze podcast-aflevering gaat programmamaker Elise de Leede, in gesprek met haar huisgenoot Rens. Rens studeert humanistiek, leest en danst graag en is fanatiek koud-water-zwemmer om vanuit diens hoofd te komen en in diens lichaam terug te keren. Elise en Rens gaan in gesprek over hoog-gevoeligheid, creativiteit en de vraag: zijn prikkels nou eigenlijk positief of negatief?

 

Aflevering #9: Anemone & Justin
In deze podcastaflevering gaat artistiek coördinator & educatiemaker van theatergezelschap Schweigman&, Anemone Oostvriesland, in gesprek met Justin. Justin is docent op een middelbare school en geeft de vakken gym en theater. Je luistert naar een gesprek over niet-aangeboren hersenletsel, polyvagaaltheorie, beeldschermen op school en of er verbinding is tussen je hersenen en je darmen.

Beluister De Prikkelpodcast op Spotify, of je favoriete podcastplatform!

Prikkel in de toekomst

Prikkel gaat door! Schweigman& en performancekunstenaar Bellinkx maakten samen voor Prikkel de installaties Binnenkomst, Binnenste Buiten, Rondgang en Lichtgang. We nemen je de komende jaren mee op een reis die neerstrijkt op festivals en locaties. Daar kan je (opnieuw) de reeds bestaande installaties ervaren en kom je nieuwe werken tegen die spelen met je waarneming. We nodigen je uit je onder te dompelen in onalledaagse percepties van het eigen lichaam. En van de wereld om je heen. Reis mee naar de eindbestemming Huis van de Zintuigen; wat een permanente ontmoetingsplek en expertisecentrum voor belichaamde waarneming wordt.

Wil je op de hoogte blijven? Een workshop boeken? Of je aansluiten bij onze missie?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, volg ons op social media of neem contact met ons op.

Boek een workshop

Reviews

Prikkel werd gemaakt door

Prikkel werd gemaakt door
Kunstenaars en wetenschappers / artists and scientistsJohannes Bellinkx, Margriet van Breevoort,
Roos van Geffen, Silvana Hurtado-Dianderas,
Vinny Jones, Anouk Keizer, Molly Palmer,
Boukje Schweigman, Deanne Spek, Shertise Solano en Odile van Stuijvenberg
Initiatief en projectleiding / initiative and project managementSchweigman&
Kernteam / core teamNirav Christophe, Joanna van Dorp,
Stefan van Geelen, Henny Dörr,
Puck Mathot, Megan Milota, Boukje
Schweigman
Curatorschap / curatorshipJoanna van Dorp en Boukje Schweigman
Tentoonstellingsontwerp en grafische vormgeving / exhibition and graphic designHOAX
Vertaling / translationWendy Lubberding, Wendy Translates
Educatie / educationAnemone Oostvriesland en
Sara Lisa Verbrugge
De PrikkelpodcastElise de Leede, Megan Milota, Anemone
Oostvriesland en Boukje Schweigman
Programmamaker / program maker PrikkeltalksElise de Leede
Productie tentoonstelling / production exhibitionJurr van Diggele, Markus Eeftinck
Schattenkerk, Lise van den Hout,
Michiel Beumer, Lonneke Cuppen, Jan Damen,
Marcel Kronenburg, Sonia Verdiesen,
Thijs Verschoor, Thijs Wieman, Iwan van Wijk
Marketing en publiciteit/ marketing and publicityDagmar Bokma en Amber Scheffers
Met dank aan / with special thanksalle sprekers van de Prikkeltalks, alle gasten
van de Prikkelpodcast, SoAP Maastricht,
Universiteit Utrecht, Sancha Meca Castro,
Shreya De Souza, Agnes Waruguru, Saman
Mahdavi, Kenny Kneefel, Lukas Heistenger,
Alexander Übelhör, Aurélien Lepetit, Eefje
Stenfert, Valeryia Le, Nezhla Imanzadeh, Izzy
Jieyon Lee, Alma Sun Kim, Ali Eslami, Berber
Meindertsma, Maia Kenney, Het Hem, Lieza
Röben, Allard Medema (Circus Andersom),
Daniella Schoorl, Maike Moll, Jack Garay
Arauzo, Adrian Leon, Studio Bonvie, Bart van
den Heuvel, David Knap, Merijn Versnel, Eva
Wegman, Rachel Feuchtwang, Restaurant
De Maaltuin, alle medewerkers, besturen en
vrijwilligers van Buitenplaats Doornburgh,
Schweigman&, HKU en UMC Utrecht en alle leveranciers
Silvana Hurtado-Dianderas, Roos van Geffen, Deanne Spek en Molly Palmer werden aanvullend ondersteund door / where additionally supported byStichting Stokroos, Mondriaan Fonds, MediSense, Budgetcam
Prikkel kwam tot stand dankzij genereuze steun van / Prikkel was made possible thanks to generous support fromCultuur Innovatiefonds, KF
Heinfonds, Prins Bernhard Cultuurfonds,
Pauwhof Fonds, Cultuurfonds Stichtse
Vecht en Fentener van Vlissingenfonds
De werken van Boukje Schweigman & Johannes Bellinkx zijn ontwikkeld in co-productie metSoAP Maastricht
Schweigman& ontvangt structurele subsidie
van Fonds Podiumkunsten en Gemeente
Utrecht
Stichting Buitenplaats Doornburgh wordt
ondersteund door MeyerBergman Erfgoed
Groep
Prikkel
Website by HOAX Amsterdam