In 2023 was het Utrechtse theatergezelschap Schweigman& initiatiefnemer van Prikkel, een tentoonstelling over neurodiversiteit en prikkelverwerking waarin kunst en wetenschap samenkwamen. Elf kunstenaars, theatermakers en wetenschappers – afgevaardigd door Schweigman& en partners Buitenplaats Doornburgh, HKU en UMC Utrecht – deden in gezamenlijkheid een domeinoverstijgend onderzoek naar prikkelverwerking in het algemeen en in relatie tot neurodivergentie.
De tentoonstelling Prikkel werd door bijna 9000 mensen bezocht en uit de reacties op de tentoonstelling bleek een grote behoefte aan meer aandacht voor het onderwerp. Daarom zet Schweigman& het project nu voort met verwante maker Johannes Bellinkx in een reeks van theatrale ervaringen die spelen met de waarneming.
Kom het ervaren!
Schweigman& doet voor haar performances en installaties doorlopend onderzoek naar belichaamde ervaring en zintuiglijke waarneming. Dit onderzoek resulteert nu in een serie van unieke en poëtische theatrale performances en installaties die de komende tijd te zien zijn op festivals, buitenlocaties en theaters in Nederland en het buitenland.
“Aanvankelijk was de aanleiding om me te verdiepen in de thematiek van Prikkel de prikkelverwerking van mijn oudste dochter die worstelt met een sensorische integratiestoornis. Het was mij duidelijk dat zij de wereld totaal anders beleeft dan ikzelf en ik wist niet altijd om te gaan met haar onverstaanbare gedrag. Pas bij het lezen van het boek met de toepasselijke titel Uit de pas van ergotherapeut Carol Stock Kranzowitz kreeg ik de eerste handvatten om haar beter te gaan begrijpen.
Later wist Anneke Groot, schrijfster van het boek Neurospeciale kinderen begrijpen en begeleiden, mij duidelijk te maken dat veel gedragsproblemen eigenlijk zeer geavanceerde prikkelregulaties zijn, noodzakelijk voor het kind zelf. Er zijn veel overeenkomsten met de problemen die mensen kunnen ervaren binnen het autisme spectrum, bij AD(H)D of zelfs bij dyslexie als het gaat om prikkelverwerking. Ik vroeg me al langer af hoe we toch al die labels, die nu aan de orde van de dag zijn, moeten interpreteren en ook of we vandaag de dag eigenlijk niet collectief overprikkeld zijn gezien de hoeveelheid burn-outs.”
“Het onderwerp prikkelverwerking is voor heel veel mensen iets persoonlijks waar ze dagelijks mee worstelen, maar bovenal is het een maatschappelijke kwestie. Hoe langer ik me erin verdiep hoe alles-omvattender het onderwerp blijkt te zijn. En eigenlijk raakt het ook heel direct aan mijn werkwijze binnen de kunst die altijd een fenomenologische insteek heeft; die altijd begint vanuit het lichaam, de zintuigen, het spel met de waarneming.
Ik vind het van grote waarde dat alle partners zich hebben aangesloten bij het onderzoek naar wat prikkelverwerking nu eigenlijk behelst op zowel lichamelijk als maatschappelijk als filosofisch niveau. De meerwaarde van domeinoverschrijdend samenwerken heeft zich hierin getoond. We zijn trots op de theatrale performances en installaties die vanaf juni 2024 te zien zijn.”
Onderzoek laat zien dat vooral jongeren in hun dagelijks leven steeds vaker te maken hebben met aandachtsproblematiek en overprikkeling. Schweigman& wil hen tools geven om hun mentale weerbaarheid te vergroten en heeft een onderwijsprogramma ontwikkeld met workshops en trainingen voor leerlingen, studenten en docenten. Met talks, workshops en een podcastserie heeft het gezelschap daarnaast een impactprogramma ontwikkeld om kennis en begrip rondom neurodivergentie te vergroten.
Regelmatig vinden er rondom de performances en installaties verdiepende Prikkeltalks plaats. Medewerkers van Schweigman& en diverse deskundigen nemen je mee in de achtergrond, de context en de theorie rondom zintuiglijke waarneming, prikkelverwerking en neurodiversiteit.
Bekijk hier de actuele agenda.
Prikkelverwerking is een fenomeen waar iedereen voortdurend mee te maken heeft. De manier waarop je brein en lichaam prikkels verwerken verschilt per persoon en zelfs per zintuig. In deze podcast gaan we in gesprek met neurodiverse ervaringsdeskundigen en professionals die de praktijk verbinden met de theorie. Onderwerpen die o.a. aan bod komen zijn: dyslexie, prikkelverwerkingstypes, kleurenblindheid, overprikkeldheid op school, ADHD, coping mechanisms, wat aandacht is en hoe je brein omgaat met prikkels.
Verwacht openhartige gesprekken en kom meer te weten over hoe de verschillende belevingswerelden al dan niet invloed hebben op ons gedrag, gemoed en het dagelijks leven.
De hele podcastserie is hier te beluisteren of via je favoriete podcastplatform.