Schweigman& staat bekend om haar gave het publiek mee te nemen naar een poëtisch schemergebied, naar wonderlijke werelden zonder taal, waar de verbeelding vrij spel krijgt. Elke voorstelling is een belevenis voor het lichaam en de zintuigen. Wat gebeurt er als we voor even stoppen met benoemen en beredeneren, alles waar ons hoofd zo goed in is? Als we ruimte maken om simpelweg te kijken, te luisteren en te voelen?
Het resultaat is steevast een gezamenlijk én persoonlijk avontuur. Of er nu op locatie gespeeld wordt – op het water, tussen de windmolens, in het bos – of in de zaal, keer op keer weten de makers een universele, menselijke snaar te raken. Ontregeling maakt plaats voor troost, confrontatie, een moment van verbinding en herkenning of sprankelende levenslust. De ervaring is voor iedereen anders, maar zoals een journalist ooit schreef: “zelfs de stugste toeschouwer wordt geraakt.”
zelfs de stugste toeschouwer wordt geraakt
De werkwijze van Schweigman&
Regisseur Boukje Schweigman heeft in de loop der jaren een unieke, ‘fenomenologische’ werkwijze binnen de podiumkunsten ontwikkeld. Deze werkwijze is geworteld in de traditie van de abstracte mime en stelt, net als de fenomenologische stroming binnen de filosofie, de zintuiglijke ervaring centraal:
“Bij het maken van een voorstelling verdiepen we ons in een fenomeen (aarde, ronddraaiende wieken, de valbeweging, de draaibeweging, de huid), tasten het af en gaan ermee aan de haal binnen improvisaties. Vervolgens nemen we afstand en analyseren we wat het materiaal bij ons oproept, welke scenes kunnen ontstaan. Dit proces herhalen we en zo dringen we langzaam door tot de kern, laag voor laag, om te ontdekken welk ‘verhaal’ zich aandient, welke wijsheid we kunnen pakken.
we hoeven geen wonderen te creëren, enkel de zintuigen te openen voor de wonderen die er al zijn
Tegelijk schaven we aan een dramaturgie en kijken we hoe we de ervaring bij het publiek kunnen overbrengen. Daarbij hanteren we niet per se een klassieke verhalende structuur, maar volgen we een dramaturgie van de beleving van de toeschouwer. Kennis kun je overbrengen met woorden, inzicht enkel door ervaring. Maar om een ervaring ook echt binnen te laten komen, moet deze zorgvuldig worden opgebouwd. Het gaat ons er niet om een heftige ‘experience’ te organiseren, maar om een setting te creëren waar poëtische prikkels weer binnen kunnen komen en van binnen iets in gang kunnen zetten. We hoeven geen wonderen te creëren, enkel de zintuigen te openen voor de wonderen die er al zijn. Zo scheppen we de voorwaarden voor heel persoonlijke ervaringen die tot persoonlijke gedachten en inzichten leiden. Zoveel toeschouwers, zoveel verhalen.”
De & van Schweigman&: we doen het samen
Schweigman& ontwikkelt haar werk in samenwerking met een groep vaste partners – geestverwanten als onder andere Theun Mosk en Cocky Eek – en met wisselende kunstenaars uit verschillende disciplines – vandaar de ‘&’. Het initiatief voor een project ontstaat bij Boukje Schweigman maar tijdens het artistieke proces is er veel ruimte voor input vanuit ieders expertise. Scenes ontstaan vanuit improvisaties van de spelers. Mimespelers als Toon Kuijpers en Ibelisse Guardia zijn sinds het eerste uur bij Schweigman& betrokken en hebben een grote bijdrage geleverd aan onze specifieke speelstijl, die nu door een nieuwe generatie verder wordt ontwikkeld. Esmee Thomassen is onze vaste kostuumontwerpster. Componisten en muzikanten gaan vanuit hetzelfde thema hun eigen zoektocht aan. Technici en productie gaan tot het uiterste om het onmogelijke mogelijk te maken. Bekijk de voorstellingen voor alle medewerkers en partners.
Schweigman& is al meerdere keren onderscheiden met prijzen en speelt in Nederland en internationaal in: Australië, België, Bolivia, China, Denemarken, Duitsland, Engeland, Iran, Jordanië, Libanon en Zwitserland. Het gezelschap maakt jaarlijks één nieuwe productie, voor de theaterzaal of op locatie, en houdt de meeste voorstellingen nog een aantal jaar op het repertoire.
Schweigman& is een stichting, en werkt vanuit Het Huis Utrecht.
Het lichaam als instrument
Vanaf de achttiende eeuw is de ratio in de westerse wereld steeds meer de drager geworden van het ‘ware weten’. Kennis uit lichaamssensaties of emoties werd door Descartes verdacht gemaakt wegens niet-objectief: ‘Ik denk, dus ik besta’. In de filosofie heeft deze overmacht van de ratio geleid tot een tegenbeweging: de fenomenologie. In de ogen van fenomenologen als Edmond Husserl (1859-1938) en Maurice Merleau-Ponty (1908-1961) is niet ons verstand, maar juist onze zintuiglijke ervaring de eerste bron van kennen en weten over onszelf en de wereld waarin wij ons begeven. Daarmee nemen deze filosofen geen afstand van het rationalisme of de wetenschap, maar bieden zij een onmisbare toevoeging voor volledigheid van begrip over de wereld waarin wij leven. Boukje Schweigman ontdekte in deze filosofische stroming, en met name in Merleau-Ponty’s De fenomenologie van de waarneming (1945), een theoretische herkenning voor het werk zoals zij dat al jarenlang benaderde.
Naast de productie van voorstellingen heeft Schweigman& de ambitie om hét expertise- en ontmoetingscentrum voor de fenomenologische benadering binnen de podiumkunsten te zijn. Daartoe worden naast voorstellingen ook onderzoeksprojecten, workshops en lezingen georganiseerd en biedt het gezelschap een podium aan talentvolle makers.
